15.3 C
Los Angeles
Saturday, December 21, 2024

ਤੁਲਨਾ ਦੇ ਕਬਿੱਤ

1

ਫੁੱਲ ਨ੍ਹੀਂ ਗੁਲਾਬ ਜੈਸਾ, ਹੌਸਲਾ ਸ਼ਰਾਬ ਜੈਸਾ,
ਚਾਨਣ ਮਹਤਾਬ ਜੈਸਾ, ਹੁੰਦਾ ਮਨਮੋਹਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਹੁਨਰ ਬੰਗਾਲ ਜੈਸਾ, ਰੂਪ ਝੰਗ ਸਿਆਲ ਜੈਸਾ,
ਕੂੜਾ ਮਹੀਂਵਾਲ ਜੈਸਾ, ਜਣੇਂ-ਖਣੇਂ ਢੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਸ਼ੈਹਰ ਨ੍ਹੀਂ ਭੰਬੋਰ ਜੈਸਾ, ਗਲਾ ਸੋਹਣਾ ਮੋਰ ਜੈਸਾ,
ਹਾਰ ਜਾਨੀ ਚੋਰ ਜੈਸਾ ਕਿਸੇ ਨੇ ਪਰੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਸੂਰਮਾਂ ਨ੍ਹੀਂ ਸ਼ੇਰ ਜੈਸਾ, ਭੰਡਾਰੀ ਨ੍ਹੀਂ ਕੁਮੇਰ ਜੈਸਾ,
ਤੇ ਭਗਤ ਸਿਉਂ ਦਲੇਰ ਜੈਸਾ, ਦਲੇਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।

2

ਧੁੱਪ ਮੁਲਤਾਨ ਜਿੰਨੀ, ਆਕੜ ਸ਼ੈਤਾਨ ਜਿੰਨੀ,
ਸ਼ਾਹੀ ਸੁਲੇਮਾਨ ਜਿੰਨੀ, ਯੂਸਫ਼ ਜਿੰਨਾ ਸੋਹਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਬਾਲੀ ਜਿੰਨਾ ਜਬਰ, ਲੰਕੇਸ਼ ਜਿੰਨਾ ਟੱਬਰ,
ਅਯੂਬ ਜਿੰਨਾ ਸਬਰ, ਯਕੂਬ ਜਿੰਨਾ ਰੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਹੇਕ ਮਿੱਠੀ ਪਿੱਕ ਤੋਂ, ਬੀਮਾਰੀ ਤਪਦਿੱਕ ਤੋਂ,
ਤੇ ਬਣੀਂਦਾ ਹਰਿੱਕ ਤੋਂ, ਨਿਸ਼ਾਨਚੀ ਦਰੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਸੂਰਮਾਂ ਨ੍ਹੀਂ ਸ਼ੇਰ ਜੈਸਾ, ਭੰਡਾਰੀ ਨ੍ਹੀਂ ਕੁਮੇਰ ਜੈਸਾ,
ਤੇ ਭਗਤ ਸਿਉਂ ਦਲੇਰ ਜੈਸਾ, ਦਲੇਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।

3

ਜੰਗ ਕੁਰਛੇਤਰ ਜੈਸਾ, ਨਾਗ ਨ੍ਹੀਂ ਜਮੇਤਰ ਜੈਸਾ,
ਰੇਸ਼ਮ ਚੀਨੋਂ ਬੇਹਤਰ ਜੈਸਾ, ਬਰਮਾਂ ਜਿਹਾ ਸਨਕੋਨਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਦਿਨ ਚੰਗਾ ਈਦ ਜੈਸਾ, ਫੱਕਰ ਫ਼ਰੀਦ ਜੈਸਾ,
ਗੰਗੂ ਤੇ ਯਜ਼ੀਦ ਜੈਸਾ, ਮਾੜਾ ਬੀਜ ਬੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਆਉਜ ਜੈਸਾ ਕਾਠ, ਰਾਜਾ ਨਿੱਘਾ ਨ੍ਹੀਂ ਬਰਾਠ ਜੈਸਾ,
ਮਾਲ ਦੁੱਲੇ ਰਾਠ ਜੈਸਾ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਲਕੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਸੂਰਮਾਂ ਨ੍ਹੀਂ ਸ਼ੇਰ ਜੈਸਾ, ਭੰਡਾਰੀ ਨ੍ਹੀਂ ਕੁਮੇਰ ਜੈਸਾ,
ਤੇ ਭਗਤ ਸਿਉਂ ਦਲੇਰ ਜੈਸਾ, ਦਲੇਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।

4

ਪਿਆਰ ਭਾਈ ਭੈਣ ਜੈਸਾ, ਤੇ ਵੈਦ ਨ੍ਹੀਂ ਸੁਖੈਨ ਜੈਸਾ,
ਸੰਦੇਸ਼ਣਾਂ ਦੀ ਨੈਣ ਜੈਸਾ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਸੀਸ ਧੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਤਿੱਖਾ ਬੋਲ ਬਿੰਡੇ ਜੈਸਾ, ਸੁਆਦ ਨ੍ਹੀਂ ਚਰਿੰਡੇ ਜੈਸਾ,
ਟੇਸ਼ਣ ਬਠਿੰਡੇ ਜੈਸਾ, ਮਿਲਦਾ ਖੜੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਕਿਲ੍ਹਾ ਨ੍ਹੀਂ ਚਿਤੌੜ ਜੈਸਾ, ਕੌਲ ਨ੍ਹੀਂ ਭਦੌੜ ਜੈਸਾ,
ਡਾਕੂ ਜਿਓਣੇ ਮੌੜ ਜੈਸਾ, ਕਿਸੇ ਦੇਸ ਹੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਸੂਰਮਾਂ ਨ੍ਹੀਂ ਸ਼ੇਰ ਜੈਸਾ, ਭੰਡਾਰੀ ਨ੍ਹੀਂ ਕੁਮੇਰ ਜੈਸਾ,
ਤੇ ਭਗਤ ਸਿਉਂ ਦਲੇਰ ਜੈਸਾ, ਦਲੇਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।

5

ਕੋਇਲ ਜੈਸਾ ਬੋਲ ਤੇ ਹੰਸ ਜੈਸੀ ਤੋਰ ਹੈ ਨਹੀਂ,
ਜ਼ੈਹਰ ਜੈਸਾ ਕੌੜਾ ਤੇ ਸ਼ਹਿਦ ਜੈਸਾ ਮਿੱਠਾ ਨਾ ।
ਜਰਮਨੀ ਦੀ ਤੋਪ ਤੇ ਸਫ਼ਾਈ ਨਾ ਫ਼ਰਾਂਸ ਜੈਸੀ,
ਰੂਮ ਦੇ ਜੁਆਨ ਜੇਹਾ, ਜੁਆਨ ਕੋਈ ਡਿੱਠਾ ਨਾ ।
ਥਲੀ ਜੈਸਾ ਬੈਲ ਤੇ ਇਰਾਕੀ ਨਾ ਈਰਾਨ ਜੈਸਾ,
ਬਾਂਗਰ ਦੀ ਮੱਝ ਜੈਸਾ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਹਿੰ ਦਾ ਪਿੱਠਾ ਨਾ ।
‘ਰਜਬ ਅਲੀ’ ਜੈਸਾ ਨਾ ਅਕਲ-ਹੀਨ ਸ਼ਾਇਰ ਕੋਈ,
ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਹੀਰ ਦੇ ਸਮਾਨ ਕੋਈ ਚਿੱਠਾ ਨਾ ।

6

ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨਾ ਬਰਾਤ ਜਿੰਨੀਂ, ਬਰਕਤ ਜਮਾਤ ਜਿੰਨੀਂ,
ਤੰਗੀ ਹਵਾਲਾਤ ਜਿੰਨੀਂ, ਡਰ ਹੈ ਨਾ ਡੈਣ ਜਿਹਾ ।
ਫ਼ੌਜ ਜੈਸਾ ਠਾਠ, ਰਾਜਾ ਡਿੱਠਾ ਨਾ ਬਰਾਠ ਜੈਸਾ,
ਦੁੱਲੇ ਜੈਸਾ ਰਾਠ, ਹੋਰ ਵੈਦ ਨਾ ਸੁਖੈਨ ਜਿਹਾ ।
ਚੰਗਾ ਦਿਨ ਈਦ ਜੈਸਾ, ਫੱਕਰ ਫ਼ਰੀਦ ਜੈਸਾ,
ਪਾਪੀ ਨਾ ਯਜ਼ੀਦ ਜੈਸਾ, ਸਾਬਰ ਹੁਸੈਨ ਜਿਹਾ ।
ਪੈਰਿਸ ਜਿਹਾ ਸ਼ਹਿਰ, ਲਹਿਰ ਆਪਦੇ ਵਤਨ ਜੈਸੀ,
ਸੌਕਣ ਜਿਹਾ ਵੈਰ ਤੇ ਉਡੀਕਣਾ ਨਾ ਭੈਣ ਜਿਹਾ ।

7

ਮਿੱਠੀ ਸ਼ੈਅ ਗ਼ਰਜ਼ ਜੈਸੀ, ਬੁਰੀ ਸ਼ੈਅ ਕਰਜ਼ ਜੈਸੀ,
ਝੱਲਣਾ ਹਰਜ ਤੇ ਮਰਜ਼ ਦਿੱਕ-ਤਾਪ ਜਿਹਾ ।
ਘੋੜਾ ਨਾ ਬਰਾਕ ਜੈਸਾ, ਸਦਮਾ ਤਲਾਕ ਜੈਸਾ,
ਦੁੱਖ ਨਾ ਫ਼ਰਾਕ ਜੈਸਾ, ਸੁੱਖ ਨਾ ਮਿਲਾਪ ਜਿਹਾ ।
ਭਾਰਾ ਕੱਦ ਫ਼ੀਲ ਜੈਸਾ, ਸਖ਼ੀ ਨਾ ਖ਼ਲੀਲ ਜੈਸਾ,
ਨਾ ਗ਼ਲੀਜ਼ ਭਲਿ ਜੈਸਾ, ਮਾੜਾ ਕੰਮ ਪਾਪ ਜਿਹਾ ।
ਪਹਿਲਵਾਨ ‘ਗਾਮੇ’ ਜੈਸਾ, ਪੜਦਾ ਪਾਜਾਮੇ ਜੈਸਾ,
‘ਬਾਬੂ’ ਸਾਕ ਮਾਮੇ ਜੈਸਾ, ਪਿਆਰ ਮਾਈ-ਬਾਪ ਜਿਹਾ ।

ਦਰਦ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦਾ

ਖੰਡ ਤੋਂ ਮਿੱਠੀ ਬੋਲੀ, ਪਿਆਰੇ ਵਤਨ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ।ਮੁੱਖ 'ਚੋਂ ਲਪਟਾਂ ਮਾਰਨ, ਜੈਸੇ ਅਤਰ ਗੁਲਾਬ ਦੀ ।ਹੋਰ ਸਤਾਉਣ ਜ਼ਬਾਨਾਂ, ਅੱਖੋਂ ਜਲ ਭਰ ਡੋਹਲੀ ਦਾ ।ਕਰਦੇ ਨਾ ਹਮਦਰਦੋ, ਦਰਦ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦਾ ।ਜਣਦਿਆਂ ਖਾਣੀਂ ਪਸ਼ਤੋ, ਵਸਦੀ ਦੇਸ ਪਠਾਣਾਂ ਦੇ ।ਇਹ ਆ ਕੇ ਪਿੜ ਨ੍ਹਾਤੀ, ਸ਼ਾਸਤਰ ਵੇਦ ਪੁਰਾਣਾਂ ਦੇ ।ਤੇ ਘਰ ਬਾਰਨ ਨਾਲੋਂ, ਕਦਰ ਵਧਾ 'ਤਾ ਗੋਲੀ ਦਾ ।ਕਰਦੇ ਨਾ ਹਮਦਰਦੋ, ਦਰਦ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦਾ ।ਮੈਂ ਅੱਗੇ ਇਕ ਨੂੰ ਰੋਵਾਂ, ਉਠਦੀ ਦਿਲੋਂ ਕੁਹਾਰ ਸੀ ।ਫਿਰ ਪਸ਼ਤੋ ਦੀ ਆਗੀ, ਹੋਰ ਹਮੈਤਣ ਫ਼ਾਰਸੀ...

ਛੰਦ: ਮਾਂ ਦੇ ਮਖਣੀ ਖਾਣਿਉਂ

॥ਦੋਹਿਰਾ॥ਅੱਠ ਘੰਟੇ ਕੁੱਲ ਕੰਮ ਕਰੋ, ਕਰਦੇ ਜਿਉਂ ਮਜ਼ਦੂਰ ।ਕੰਮ ਕਰ ਦੂਜੇ ਕੰਟਰੀ, ਹੋ ਗਏ ਮਸ਼ੂਰ ।(ਬਹੱਤਰ ਕਲਾ ਛੰਦ)ਸਉਂ ਗਏ ਤਾਣ ਚਾਦਰੇ ਵੇ,ਸੰਤ ਜਗਮੇਲ, ਮੱਖਣ ਗੁਰਮੇਲ,ਗਰਮ ਕੱਪ ਚਾਹ ਪੀ, ਉੱਠੋ ਮਾਰ ਥਾਪੀ,ਕਰੋ ਹਰਨਾੜੀ, ਪਰਾਣੀ ਫੜਕੇ ।ਟੈਮ ਚਾਰ ਵਜੇ ਦਾ ਵੇ,ਲਵੋ ਨਾਂ ਰੱਬ ਦਾ, ਭਲਾ ਹੋ ਸਭ ਦਾ,ਬੜਾ ਕੰਮ ਨਿੱਬੜੇ, ਪਹਿਰ ਦੇ ਤੜਕੇ ।ਅੱਖ ਪੱਟ ਕੇ ਵੇਖ ਲਉ ਵੇ, ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ਤਾਰਾ,ਕੱਤੇ ਕੰਮ ਭਾਰਾ, ਉੱਠੋ ਹਲ ਜੋੜੋ, ਖੇਤ ਵੱਲ ਮੋੜੋ,ਮਹਿਲ 'ਚੋਂ ਨਿਕਲ, ਅੰਗਣ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹ ਗਈ ।ਮਾਂ ਦੇ ਮਖਣੀ ਖਾਣਿਉਂ ਵੇ,ਸੂਰਮਿਉਂ...

ਦਸ਼ਮੇਸ਼-ਮਹਿਮਾ ਦੇ ਕਬਿੱਤ

ਰੱਬ ਤੋਂ ਡਰਨ ਵਾਲੇ, ਕੋਮਲ ਚਰਨ ਵਾਲੇ,ਗੱਲ ਤੇ ਮਰਨ ਵਾਲੇ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਰੇਸ਼ ਗੁਰ ।ਛਾਂਟਮੇਂ ਸ਼ਰੀਰ ਵਾਲੇ, ਤੇ ਧਣਸ਼ ਤੀਰ ਵਾਲੇ,ਸੋਹਣੀ ਤਸਵੀਰ ਵਾਲੇ, ਚੰਦ ਜੈਸੇ ਫ਼ੇਸ ਗੁਰ ।ਗੁਰੂ ਪੰਜਾਂ ਕੱਕਿਆਂ ਵਾਲੇ, ਤੇ ਕਰਾਰਾਂ ਪੱਕਿਆਂ ਵਾਲੇ,ਕੰਮ ਅਣ-ਥੱਕਿਆਂ ਵਾਲੇ ਕਰਨ ਹਮੇਸ਼ ਗੁਰ ।'ਬਾਬੂ ਜੀ, ਸ਼ਰਮ ਵਾਲੇ, ਦੁਆਰੇ ਤੇ ਧਰਮ ਵਾਲੇ,ਪਟਨੇ ਜਰਮ ਵਾਲੇ ਮੇਰੇ ਦਸ਼ਮੇਸ਼ ਗੁਰ ।ਰਾਜਧਾਨੀ ਰਾਜਾਂ ਵਾਲੇ, ਜੋੜੇ ਘੋੜੇ ਸਾਜ਼ਾਂ ਵਾਲੇ,ਚਿੱਟਿਆਂ ਚਿੱਟਿਆਂ ਬਾਜਾਂ ਵਾਲੇ, ਦਾਸ ਦਾ ਆਦੇਸ ਗੁਰ ।ਉੱਚਿਆਂ ਜੈਕਾਰਿਆਂ ਵਾਲੇ, ਤਾਜ ਝਮਕਾਰਿਆਂ ਵਾਲੇ,ਸੋਹਣਿਆਂ ਦੁਲਾਰਿਆਂ ਵਾਲੇ, ਸੀ ਰਖਾ ਗਏ ਕੇਸ...