17.9 C
Los Angeles
Saturday, April 19, 2025

ਤੁਲਨਾ ਦੇ ਕਬਿੱਤ

1

ਫੁੱਲ ਨ੍ਹੀਂ ਗੁਲਾਬ ਜੈਸਾ, ਹੌਸਲਾ ਸ਼ਰਾਬ ਜੈਸਾ,
ਚਾਨਣ ਮਹਤਾਬ ਜੈਸਾ, ਹੁੰਦਾ ਮਨਮੋਹਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਹੁਨਰ ਬੰਗਾਲ ਜੈਸਾ, ਰੂਪ ਝੰਗ ਸਿਆਲ ਜੈਸਾ,
ਕੂੜਾ ਮਹੀਂਵਾਲ ਜੈਸਾ, ਜਣੇਂ-ਖਣੇਂ ਢੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਸ਼ੈਹਰ ਨ੍ਹੀਂ ਭੰਬੋਰ ਜੈਸਾ, ਗਲਾ ਸੋਹਣਾ ਮੋਰ ਜੈਸਾ,
ਹਾਰ ਜਾਨੀ ਚੋਰ ਜੈਸਾ ਕਿਸੇ ਨੇ ਪਰੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਸੂਰਮਾਂ ਨ੍ਹੀਂ ਸ਼ੇਰ ਜੈਸਾ, ਭੰਡਾਰੀ ਨ੍ਹੀਂ ਕੁਮੇਰ ਜੈਸਾ,
ਤੇ ਭਗਤ ਸਿਉਂ ਦਲੇਰ ਜੈਸਾ, ਦਲੇਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।

2

ਧੁੱਪ ਮੁਲਤਾਨ ਜਿੰਨੀ, ਆਕੜ ਸ਼ੈਤਾਨ ਜਿੰਨੀ,
ਸ਼ਾਹੀ ਸੁਲੇਮਾਨ ਜਿੰਨੀ, ਯੂਸਫ਼ ਜਿੰਨਾ ਸੋਹਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਬਾਲੀ ਜਿੰਨਾ ਜਬਰ, ਲੰਕੇਸ਼ ਜਿੰਨਾ ਟੱਬਰ,
ਅਯੂਬ ਜਿੰਨਾ ਸਬਰ, ਯਕੂਬ ਜਿੰਨਾ ਰੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਹੇਕ ਮਿੱਠੀ ਪਿੱਕ ਤੋਂ, ਬੀਮਾਰੀ ਤਪਦਿੱਕ ਤੋਂ,
ਤੇ ਬਣੀਂਦਾ ਹਰਿੱਕ ਤੋਂ, ਨਿਸ਼ਾਨਚੀ ਦਰੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਸੂਰਮਾਂ ਨ੍ਹੀਂ ਸ਼ੇਰ ਜੈਸਾ, ਭੰਡਾਰੀ ਨ੍ਹੀਂ ਕੁਮੇਰ ਜੈਸਾ,
ਤੇ ਭਗਤ ਸਿਉਂ ਦਲੇਰ ਜੈਸਾ, ਦਲੇਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।

3

ਜੰਗ ਕੁਰਛੇਤਰ ਜੈਸਾ, ਨਾਗ ਨ੍ਹੀਂ ਜਮੇਤਰ ਜੈਸਾ,
ਰੇਸ਼ਮ ਚੀਨੋਂ ਬੇਹਤਰ ਜੈਸਾ, ਬਰਮਾਂ ਜਿਹਾ ਸਨਕੋਨਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਦਿਨ ਚੰਗਾ ਈਦ ਜੈਸਾ, ਫੱਕਰ ਫ਼ਰੀਦ ਜੈਸਾ,
ਗੰਗੂ ਤੇ ਯਜ਼ੀਦ ਜੈਸਾ, ਮਾੜਾ ਬੀਜ ਬੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਆਉਜ ਜੈਸਾ ਕਾਠ, ਰਾਜਾ ਨਿੱਘਾ ਨ੍ਹੀਂ ਬਰਾਠ ਜੈਸਾ,
ਮਾਲ ਦੁੱਲੇ ਰਾਠ ਜੈਸਾ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਲਕੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਸੂਰਮਾਂ ਨ੍ਹੀਂ ਸ਼ੇਰ ਜੈਸਾ, ਭੰਡਾਰੀ ਨ੍ਹੀਂ ਕੁਮੇਰ ਜੈਸਾ,
ਤੇ ਭਗਤ ਸਿਉਂ ਦਲੇਰ ਜੈਸਾ, ਦਲੇਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।

4

ਪਿਆਰ ਭਾਈ ਭੈਣ ਜੈਸਾ, ਤੇ ਵੈਦ ਨ੍ਹੀਂ ਸੁਖੈਨ ਜੈਸਾ,
ਸੰਦੇਸ਼ਣਾਂ ਦੀ ਨੈਣ ਜੈਸਾ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਸੀਸ ਧੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਤਿੱਖਾ ਬੋਲ ਬਿੰਡੇ ਜੈਸਾ, ਸੁਆਦ ਨ੍ਹੀਂ ਚਰਿੰਡੇ ਜੈਸਾ,
ਟੇਸ਼ਣ ਬਠਿੰਡੇ ਜੈਸਾ, ਮਿਲਦਾ ਖੜੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਕਿਲ੍ਹਾ ਨ੍ਹੀਂ ਚਿਤੌੜ ਜੈਸਾ, ਕੌਲ ਨ੍ਹੀਂ ਭਦੌੜ ਜੈਸਾ,
ਡਾਕੂ ਜਿਓਣੇ ਮੌੜ ਜੈਸਾ, ਕਿਸੇ ਦੇਸ ਹੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਸੂਰਮਾਂ ਨ੍ਹੀਂ ਸ਼ੇਰ ਜੈਸਾ, ਭੰਡਾਰੀ ਨ੍ਹੀਂ ਕੁਮੇਰ ਜੈਸਾ,
ਤੇ ਭਗਤ ਸਿਉਂ ਦਲੇਰ ਜੈਸਾ, ਦਲੇਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।

5

ਕੋਇਲ ਜੈਸਾ ਬੋਲ ਤੇ ਹੰਸ ਜੈਸੀ ਤੋਰ ਹੈ ਨਹੀਂ,
ਜ਼ੈਹਰ ਜੈਸਾ ਕੌੜਾ ਤੇ ਸ਼ਹਿਦ ਜੈਸਾ ਮਿੱਠਾ ਨਾ ।
ਜਰਮਨੀ ਦੀ ਤੋਪ ਤੇ ਸਫ਼ਾਈ ਨਾ ਫ਼ਰਾਂਸ ਜੈਸੀ,
ਰੂਮ ਦੇ ਜੁਆਨ ਜੇਹਾ, ਜੁਆਨ ਕੋਈ ਡਿੱਠਾ ਨਾ ।
ਥਲੀ ਜੈਸਾ ਬੈਲ ਤੇ ਇਰਾਕੀ ਨਾ ਈਰਾਨ ਜੈਸਾ,
ਬਾਂਗਰ ਦੀ ਮੱਝ ਜੈਸਾ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਹਿੰ ਦਾ ਪਿੱਠਾ ਨਾ ।
‘ਰਜਬ ਅਲੀ’ ਜੈਸਾ ਨਾ ਅਕਲ-ਹੀਨ ਸ਼ਾਇਰ ਕੋਈ,
ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਹੀਰ ਦੇ ਸਮਾਨ ਕੋਈ ਚਿੱਠਾ ਨਾ ।

6

ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨਾ ਬਰਾਤ ਜਿੰਨੀਂ, ਬਰਕਤ ਜਮਾਤ ਜਿੰਨੀਂ,
ਤੰਗੀ ਹਵਾਲਾਤ ਜਿੰਨੀਂ, ਡਰ ਹੈ ਨਾ ਡੈਣ ਜਿਹਾ ।
ਫ਼ੌਜ ਜੈਸਾ ਠਾਠ, ਰਾਜਾ ਡਿੱਠਾ ਨਾ ਬਰਾਠ ਜੈਸਾ,
ਦੁੱਲੇ ਜੈਸਾ ਰਾਠ, ਹੋਰ ਵੈਦ ਨਾ ਸੁਖੈਨ ਜਿਹਾ ।
ਚੰਗਾ ਦਿਨ ਈਦ ਜੈਸਾ, ਫੱਕਰ ਫ਼ਰੀਦ ਜੈਸਾ,
ਪਾਪੀ ਨਾ ਯਜ਼ੀਦ ਜੈਸਾ, ਸਾਬਰ ਹੁਸੈਨ ਜਿਹਾ ।
ਪੈਰਿਸ ਜਿਹਾ ਸ਼ਹਿਰ, ਲਹਿਰ ਆਪਦੇ ਵਤਨ ਜੈਸੀ,
ਸੌਕਣ ਜਿਹਾ ਵੈਰ ਤੇ ਉਡੀਕਣਾ ਨਾ ਭੈਣ ਜਿਹਾ ।

7

ਮਿੱਠੀ ਸ਼ੈਅ ਗ਼ਰਜ਼ ਜੈਸੀ, ਬੁਰੀ ਸ਼ੈਅ ਕਰਜ਼ ਜੈਸੀ,
ਝੱਲਣਾ ਹਰਜ ਤੇ ਮਰਜ਼ ਦਿੱਕ-ਤਾਪ ਜਿਹਾ ।
ਘੋੜਾ ਨਾ ਬਰਾਕ ਜੈਸਾ, ਸਦਮਾ ਤਲਾਕ ਜੈਸਾ,
ਦੁੱਖ ਨਾ ਫ਼ਰਾਕ ਜੈਸਾ, ਸੁੱਖ ਨਾ ਮਿਲਾਪ ਜਿਹਾ ।
ਭਾਰਾ ਕੱਦ ਫ਼ੀਲ ਜੈਸਾ, ਸਖ਼ੀ ਨਾ ਖ਼ਲੀਲ ਜੈਸਾ,
ਨਾ ਗ਼ਲੀਜ਼ ਭਲਿ ਜੈਸਾ, ਮਾੜਾ ਕੰਮ ਪਾਪ ਜਿਹਾ ।
ਪਹਿਲਵਾਨ ‘ਗਾਮੇ’ ਜੈਸਾ, ਪੜਦਾ ਪਾਜਾਮੇ ਜੈਸਾ,
‘ਬਾਬੂ’ ਸਾਕ ਮਾਮੇ ਜੈਸਾ, ਪਿਆਰ ਮਾਈ-ਬਾਪ ਜਿਹਾ ।

ਮਿੱਠੇ ਬੋਲ

॥ਮੁਕੰਦ ਛੰਦ॥ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਗਏ ਰੱਖ ਕੇ ਭਰੋਸਾ ਰੱਬ ਤੇ ।ਰੀਝ ਲਾ ਕੇ ਕਵਿਤਾ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਕਬਤੇ ।ਸ਼ੈਰੀ ਦੇ ਕਚਹਿਰੀ 'ਚ ਭੰਡਾਰ ਖੋਲ੍ਹੀ ਦੇ ।ਮਿੱਠੇ ਬੋਲ ਬੋਲੀਦੇ, ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ।ਨੱਥ ਘੜੇ ਸਿਉਨੇ ਤੇ, ਸੁਨਿਆਰਾ ਮੁੱਲ ਲੈ ।ਹਾਰ ਗੁੰਦੇ ਮਾਲਣ, ਬਗ਼ੀਚਿਉਂ ਫੁੱਲ ਲੈ ।ਬੁੱਲ੍ਹ, ਦੰਦ, ਜੀਭੋਂ, ਲਫ਼ਜ਼ ਪਰੋਲੀ ਦੇ ।ਮਿੱਠੇ ਬੋਲ ਬੋਲੀਦੇ, ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ।ਨਵੇਂ ਗੀਤ ਨਵੀਆਂ ਵਿਖਾਉਂਦੇ ਰੰਗਤਾਂ ।ਸੁਣ-ਸੁਣ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨਿਹਾਲ ਸੰਗਤਾਂ ।ਦਿਲ ਖ਼ੁਸ਼ ਕਰਾਂਗੇ ਹਰੇਕ ਟੋਲੀ ਦੇ ।ਮਿੱਠੇ ਬੋਲ ਬੋਲੀਦੇ, ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ।ਏਸ਼ੀਆ 'ਚ ਏਹੋ ਜ੍ਹੀ ਜ਼ਬਾਨ...

ਵਤਨ ਦਿਆਂ ਤਾਂਘਾਂ

ਇਹ ਕਵਿਤਾ 21 ਤੋਂ 24 ਮਾਰਚ, 1965 ਨੂੰ ਹੋਏ ਬਾਬੂ ਰਜਬ ਅਲੀ ਦੇ ਇੱਕੋ ਵਾਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਉਪਰੰਤ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਪਧਾਰਨ ਉੱਤੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸੁਆਗਤੀ ਸਮਾਗਮ ਸਮੇਂ ਲਈ ਬਾਬੂ ਜੀ ਨੇ ਅਗਾਊਂ ਲਿਖ ਕੇ ਭੇਜੀ ਸੀਨੰਗ ਕੰਗਲਾ, ਹਰੀਜਨ ਹੋ, ਭਮੇਂ ਸਰਦਾਰ ਘਰੇ ਹੋ ਰੈਸ੍ਹੀ ।ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਉਜੜ ਕੇ ਤੇ, ਨਹੀਂ ਚੀਜ਼ ਪਿਆਰੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਜੈਸੀ ।ਬੰਨ੍ਹ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਸਬਰ ਦਾ ਜੀ, ਗ਼ਮਾਂ ਦੀ, ਨਹਿਰ ਚੜ੍ਹਦੀਆਂ ਕਾਂਗਾਂ ।ਮੈਨੂੰ ਉੱਠਦੇ ਬੈਠਦੇ ਨੂੰ, ਰਹਿਣ ਹਰ ਵਕਤ ਵਤਨ ਦੀਆਂ ਤਾਂਘਾਂ ।ਢੈ...

ਰੱਬ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਨਾ ਲਕੋਈ ਹਿੰਦ ਤੋਂ

ਦੋਹਿਰਾ॥ਨਾਮ ਧਿਆ ਦੋ ਜੋੜ ਕੇ(ਕਰ), ਦਾਸ ਨਿਵਾਵੇ ਸੀਸ ।ਬਹੇ ਸੁਰੱਸਤੀ ਜੀਭ ਤੇ, ਮਾਲਕ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ੀਸ਼ ।॥ਮਨੋਹਰ ਭਵਾਨੀ ਛੰਦ॥ਸੀ ਸੁਰੱਸਤੀ ਦਾ ਜ਼ੋਰ, ਆ ਗਈ ਨਸ਼ੇ 'ਜ੍ਹਿ ਦੀ ਲੋਰ,ਸੁਣ ਪਾਉਣਗੇ ਮਨੋਹਰ, ਦਾ ਸਰੋਤੇ ਮੁੱਲ ਜੀ ।ਖਿੜ ਗਈ ਅਕਲ ਜਿਉਂ ਖਿੜਨ ਫੁੱਲ ਜੀ ।ਬਰਫ਼ ਸਫ਼ੈਦ ਗਾਲੇ, ਆਬਸ਼ਾਰ, ਨਦੀ, ਨਾਲੇ,ਗਿਰੇ ਉੱਚੇ ਕੋਹ ਹਿਮਾਲੇ, ਪਰਬਤ ਬੁਲਿੰਦ ਤੋਂ ।ਰੱਬ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਨਾ ਲਕੋਈ ਹਿੰਦ ਤੋਂ ।ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਨਜ਼ਾਰੇ, ਆਉਂਦੇ ਸੁਰਗ ਹੁਲਾਰੇ,ਸੋਂਹਦੇ ਡੱਲ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ, ਤੇ ਚਨਾਰ ਰੰਗਲੇ ।ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਤਰਦੇ ਫਿਰਨ ਬੰਗਲੇ ।ਉੱਚੇ ਇੰਡੀਆ ਦੇ...