ਤੁਲਨਾ ਦੇ ਕਬਿੱਤ
1
ਫੁੱਲ ਨ੍ਹੀਂ ਗੁਲਾਬ ਜੈਸਾ, ਹੌਸਲਾ ਸ਼ਰਾਬ ਜੈਸਾ,
ਚਾਨਣ ਮਹਤਾਬ ਜੈਸਾ, ਹੁੰਦਾ ਮਨਮੋਹਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਹੁਨਰ ਬੰਗਾਲ ਜੈਸਾ, ਰੂਪ ਝੰਗ ਸਿਆਲ ਜੈਸਾ,
ਕੂੜਾ ਮਹੀਂਵਾਲ ਜੈਸਾ, ਜਣੇਂ-ਖਣੇਂ ਢੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਸ਼ੈਹਰ ਨ੍ਹੀਂ ਭੰਬੋਰ ਜੈਸਾ, ਗਲਾ ਸੋਹਣਾ ਮੋਰ ਜੈਸਾ,
ਹਾਰ ਜਾਨੀ ਚੋਰ ਜੈਸਾ ਕਿਸੇ ਨੇ ਪਰੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਸੂਰਮਾਂ ਨ੍ਹੀਂ ਸ਼ੇਰ ਜੈਸਾ, ਭੰਡਾਰੀ ਨ੍ਹੀਂ ਕੁਮੇਰ ਜੈਸਾ,
ਤੇ ਭਗਤ ਸਿਉਂ ਦਲੇਰ ਜੈਸਾ, ਦਲੇਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
2
ਧੁੱਪ ਮੁਲਤਾਨ ਜਿੰਨੀ, ਆਕੜ ਸ਼ੈਤਾਨ ਜਿੰਨੀ,
ਸ਼ਾਹੀ ਸੁਲੇਮਾਨ ਜਿੰਨੀ, ਯੂਸਫ਼ ਜਿੰਨਾ ਸੋਹਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਬਾਲੀ ਜਿੰਨਾ ਜਬਰ, ਲੰਕੇਸ਼ ਜਿੰਨਾ ਟੱਬਰ,
ਅਯੂਬ ਜਿੰਨਾ ਸਬਰ, ਯਕੂਬ ਜਿੰਨਾ ਰੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਹੇਕ ਮਿੱਠੀ ਪਿੱਕ ਤੋਂ, ਬੀਮਾਰੀ ਤਪਦਿੱਕ ਤੋਂ,
ਤੇ ਬਣੀਂਦਾ ਹਰਿੱਕ ਤੋਂ, ਨਿਸ਼ਾਨਚੀ ਦਰੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਸੂਰਮਾਂ ਨ੍ਹੀਂ ਸ਼ੇਰ ਜੈਸਾ, ਭੰਡਾਰੀ ਨ੍ਹੀਂ ਕੁਮੇਰ ਜੈਸਾ,
ਤੇ ਭਗਤ ਸਿਉਂ ਦਲੇਰ ਜੈਸਾ, ਦਲੇਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
3
ਜੰਗ ਕੁਰਛੇਤਰ ਜੈਸਾ, ਨਾਗ ਨ੍ਹੀਂ ਜਮੇਤਰ ਜੈਸਾ,
ਰੇਸ਼ਮ ਚੀਨੋਂ ਬੇਹਤਰ ਜੈਸਾ, ਬਰਮਾਂ ਜਿਹਾ ਸਨਕੋਨਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਦਿਨ ਚੰਗਾ ਈਦ ਜੈਸਾ, ਫੱਕਰ ਫ਼ਰੀਦ ਜੈਸਾ,
ਗੰਗੂ ਤੇ ਯਜ਼ੀਦ ਜੈਸਾ, ਮਾੜਾ ਬੀਜ ਬੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਆਉਜ ਜੈਸਾ ਕਾਠ, ਰਾਜਾ ਨਿੱਘਾ ਨ੍ਹੀਂ ਬਰਾਠ ਜੈਸਾ,
ਮਾਲ ਦੁੱਲੇ ਰਾਠ ਜੈਸਾ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਲਕੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਸੂਰਮਾਂ ਨ੍ਹੀਂ ਸ਼ੇਰ ਜੈਸਾ, ਭੰਡਾਰੀ ਨ੍ਹੀਂ ਕੁਮੇਰ ਜੈਸਾ,
ਤੇ ਭਗਤ ਸਿਉਂ ਦਲੇਰ ਜੈਸਾ, ਦਲੇਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
4
ਪਿਆਰ ਭਾਈ ਭੈਣ ਜੈਸਾ, ਤੇ ਵੈਦ ਨ੍ਹੀਂ ਸੁਖੈਨ ਜੈਸਾ,
ਸੰਦੇਸ਼ਣਾਂ ਦੀ ਨੈਣ ਜੈਸਾ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਸੀਸ ਧੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਤਿੱਖਾ ਬੋਲ ਬਿੰਡੇ ਜੈਸਾ, ਸੁਆਦ ਨ੍ਹੀਂ ਚਰਿੰਡੇ ਜੈਸਾ,
ਟੇਸ਼ਣ ਬਠਿੰਡੇ ਜੈਸਾ, ਮਿਲਦਾ ਖੜੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਕਿਲ੍ਹਾ ਨ੍ਹੀਂ ਚਿਤੌੜ ਜੈਸਾ, ਕੌਲ ਨ੍ਹੀਂ ਭਦੌੜ ਜੈਸਾ,
ਡਾਕੂ ਜਿਓਣੇ ਮੌੜ ਜੈਸਾ, ਕਿਸੇ ਦੇਸ ਹੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
ਸੂਰਮਾਂ ਨ੍ਹੀਂ ਸ਼ੇਰ ਜੈਸਾ, ਭੰਡਾਰੀ ਨ੍ਹੀਂ ਕੁਮੇਰ ਜੈਸਾ,
ਤੇ ਭਗਤ ਸਿਉਂ ਦਲੇਰ ਜੈਸਾ, ਦਲੇਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ ਨ੍ਹੀਂ ।
5
ਕੋਇਲ ਜੈਸਾ ਬੋਲ ਤੇ ਹੰਸ ਜੈਸੀ ਤੋਰ ਹੈ ਨਹੀਂ,
ਜ਼ੈਹਰ ਜੈਸਾ ਕੌੜਾ ਤੇ ਸ਼ਹਿਦ ਜੈਸਾ ਮਿੱਠਾ ਨਾ ।
ਜਰਮਨੀ ਦੀ ਤੋਪ ਤੇ ਸਫ਼ਾਈ ਨਾ ਫ਼ਰਾਂਸ ਜੈਸੀ,
ਰੂਮ ਦੇ ਜੁਆਨ ਜੇਹਾ, ਜੁਆਨ ਕੋਈ ਡਿੱਠਾ ਨਾ ।
ਥਲੀ ਜੈਸਾ ਬੈਲ ਤੇ ਇਰਾਕੀ ਨਾ ਈਰਾਨ ਜੈਸਾ,
ਬਾਂਗਰ ਦੀ ਮੱਝ ਜੈਸਾ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਹਿੰ ਦਾ ਪਿੱਠਾ ਨਾ ।
'ਰਜਬ ਅਲੀ' ਜੈਸਾ ਨਾ ਅਕਲ-ਹੀਨ ਸ਼ਾਇਰ ਕੋਈ,
ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਹੀਰ ਦੇ ਸਮਾਨ ਕੋਈ ਚਿੱਠਾ ਨਾ ।
6
ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨਾ ਬਰਾਤ ਜਿੰਨੀਂ, ਬਰਕਤ ਜਮਾਤ ਜਿੰਨੀਂ,
ਤੰਗੀ ਹਵਾਲਾਤ ਜਿੰਨੀਂ, ਡਰ ਹੈ ਨਾ ਡੈਣ ਜਿਹਾ ।
ਫ਼ੌਜ ਜੈਸਾ ਠਾਠ, ਰਾਜਾ ਡਿੱਠਾ ਨਾ ਬਰਾਠ ਜੈਸਾ,
ਦੁੱਲੇ ਜੈਸਾ ਰਾਠ, ਹੋਰ ਵੈਦ ਨਾ ਸੁਖੈਨ ਜਿਹਾ ।
ਚੰਗਾ ਦਿਨ ਈਦ ਜੈਸਾ, ਫੱਕਰ ਫ਼ਰੀਦ ਜੈਸਾ,
ਪਾਪੀ ਨਾ ਯਜ਼ੀਦ ਜੈਸਾ, ਸਾਬਰ ਹੁਸੈਨ ਜਿਹਾ ।
ਪੈਰਿਸ ਜਿਹਾ ਸ਼ਹਿਰ, ਲਹਿਰ ਆਪਦੇ ਵਤਨ ਜੈਸੀ,
ਸੌਕਣ ਜਿਹਾ ਵੈਰ ਤੇ ਉਡੀਕਣਾ ਨਾ ਭੈਣ ਜਿਹਾ ।
7
ਮਿੱਠੀ ਸ਼ੈਅ ਗ਼ਰਜ਼ ਜੈਸੀ, ਬੁਰੀ ਸ਼ੈਅ ਕਰਜ਼ ਜੈਸੀ,
ਝੱਲਣਾ ਹਰਜ ਤੇ ਮਰਜ਼ ਦਿੱਕ-ਤਾਪ ਜਿਹਾ ।
ਘੋੜਾ ਨਾ ਬਰਾਕ ਜੈਸਾ, ਸਦਮਾ ਤਲਾਕ ਜੈਸਾ,
ਦੁੱਖ ਨਾ ਫ਼ਰਾਕ ਜੈਸਾ, ਸੁੱਖ ਨਾ ਮਿਲਾਪ ਜਿਹਾ ।
ਭਾਰਾ ਕੱਦ ਫ਼ੀਲ ਜੈਸਾ, ਸਖ਼ੀ ਨਾ ਖ਼ਲੀਲ ਜੈਸਾ,
ਨਾ ਗ਼ਲੀਜ਼ ਭਲਿ ਜੈਸਾ, ਮਾੜਾ ਕੰਮ ਪਾਪ ਜਿਹਾ ।
ਪਹਿਲਵਾਨ 'ਗਾਮੇ' ਜੈਸਾ, ਪੜਦਾ ਪਾਜਾਮੇ ਜੈਸਾ,
'ਬਾਬੂ' ਸਾਕ ਮਾਮੇ ਜੈਸਾ, ਪਿਆਰ ਮਾਈ-ਬਾਪ ਜਿਹਾ ।