9.1 C
Los Angeles
Wednesday, January 29, 2025

ਹੁੱਲੇ-ਹੁਲਾਰੇ

ਹੁੱਲੇ-ਹੁਲਾਰੇ ਅਜਿਹਾ ਲੋਕ-ਨਾਚ ਹੈ ਜੋ ਸਾਂਝੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹਿੰਦੂ, ਸਿੱਖ, ਮੁਸਲਮਾਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਧਰਮ ਦੀਆਂ ਇਸਤਰੀਆਂ ਹੋਲੀ ਅਤੇ ਲੋਹੜੀ ਜਿਹੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਘੇਰੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬੜੇ ਚਾਵਾਂ-ਉਮੰਗਾਂ ਨਾਲ ਨੱਚਦੀਆਂ ਸਨ। ਪੁਰਾਤਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨਾਚ ਦਾ ਨਾਮ ਹਲੀਸਨ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਲੋਕ-ਨਾਚ ਦੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਦੇਵ ਦਾਸੀਆਂ ਦੀ ਨਾਚ-ਪ੍ਰਥਾ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਨੱਚਣ ਵਾਲੀਆਂ ਇਸਤਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜੋ ਇਸਤਰੀ ਪਿੜ ਵਿੱਚ ਮੁਦਰਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਕਰ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਉਹ ਹਰੇਕ ਤੁਕ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਭਾਗ ਉਚਾਰਦੀ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਸਮੂਹ ਸਾਥਣਾਂ ‘ਹੁੱਲੇ’, ‘ਹੁੱਲੇ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਉਚਾਰ ਭਰਵੀਂ ਅਤੇ ਉੱਚੀ ਅਵਾਜ ਵਿੱਚ ਕਰਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆ ਸਨ। ਇਸ ਲੋਕ-ਨਾਚ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੁਦਰਾਵਾਂ ਹਨ: ਹੱਥਾਂ ਦੇ ਹੁਲਾਰੇ ਅਤੇ ਲੱਕ ਮਟਕਾਉਣਾ, ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਠੁਮਕਾਉਣਾ, ਤਾੜੀਆਂ ਮਾਰਨਾ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਗਤੀ ਨਾਲ ਘੁੰਮਣਾ ।

ਮੈਨੂੰ ਦਿਓ ਵਧਾਈਆਂ ਜੀ

ਹੁੱਲੇ-ਹੁਲਾਰੇ, ਲੋਕ ਗੰਗਾ ਚੱਲੇ – ਹੁੱਲੇ
ਸੱਸ ਤੇ ਸਹੁਰਾ ਚੱਲੇ – ਹੁੱਲੇ
ਜੇਠ ਜੇਠਾਣੀ ਚੱਲੇ – ਹੁੱਲੇ
ਦਿਓਰ ਦਰਾਣੀ ਚੱਲੇ – ਹੁੱਲੇ
ਵਹੁਟੀ ਗੱਭਰੂ ਚੱਲੇ – ਹੁੱਲੇ
ਸੌਂਕਣ ਨਾਲ ਲੈ ਚੱਲੇ – ਹੁੱਲੇ
ਮੈਨੂੰ ਕੱਲੀ ਛੱਡ ਚੱਲੇ – ਹੁੱਲੇ
ਗੱਡੀ ਚੜ੍ਹ ਗਏ – ਹੁੱਲੇ
ਮੈਂ ਵੀ ਝਈ ਲੀਤੀ – ਹੁੱਲੇ
ਮੈਂ ਵੀ ਚੰਗੀ ਕੀਤੀ – ਹੁੱਲੇ
ਅੱਗੇ ਸੱਸ ਨ੍ਹਾਵੇ – ਹੁੱਲੇ
ਸੱਸ ਸਹੁਰਾ ਨ੍ਹਾਵੇ – ਹੁੱਲੇ
ਜੇਠ ਜੇਠਾਣੀ ਨ੍ਹਾਵੇ – ਹੁੱਲੇ
ਦਿਓਰ ਦਰਾਣੀ ਨ੍ਹਾਵੇ – ਹੁੱਲੇ
ਵਹੁਟੀ ਗੱਭਰੂ ਨ੍ਹਾਵੇ – ਹੁੱਲੇ
ਮੈਂ ਵੀ ਚੰਗੀ ਕੀਤੀ – ਹੁੱਲੇ
ਗੁੱਤੋਂ ਫੜ ਲੀਤੀ – ਹੁੱਲੇ
ਸੌਂਕਣ ਰੋੜ੍ਹ ਲੀਤੀ – ਹੁੱਲੇ
ਮੈਨੂੰ ਦਿਓ ਵਧਾਈਆਂ ਜੀ
ਕਿ ਸੌਂਕਣ ਰੋੜ੍ਹ ਆਈਆਂ ਜੀ
ਮੈਨੂੰ ਦਿਓ ਵਧਾਈਆਂ ਜੀ


ਹੁੱਲੇ ਹੁਲਾਰੇ ਹੁੱਲੇ ਹੁੱਲੇ x4
ਓ ਸੋਨਾ ਰੂਪ ਸਜਕੇ
ਪੈਰੀ ਝਾਂਜਰ ਪਾਕੇ
ਹੱਥੋਂ ਮਹਿੰਦੀ ਲਾਕੇ
ਗਿੜਦਾ ਪਾਓ ਮੁਟਿਆਰੇ
ਸ਼ਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ
ਚੰਨ ਚੜ੍ਹਿਆ ਚੁਬਾਰੇ
ਸ਼ਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ
ਹੁੱਲੇ ਹੁਲਾਰੇ ਹੁੱਲੇ ਹੁੱਲੇ x2
ਓ ਸੋਨਾ ਰੂਪ ਸਜਕੇ
ਪੈਰੀ ਝਾਂਜਰ ਪਾਕੇ
ਹੱਥੋਂ ਮਹਿੰਦੀ ਲਾਕੇ
ਗਿੜਦਾ ਪਾਓ ਮੁਟਿਆਰੇ
ਸ਼ਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ
ਚੰਨ ਚੜ੍ਹਿਆ ਚੁਬਾਰੇ
ਸ਼ਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ
ਕੁੰਡੀ ਖੋਲਕੇ ਬੈਠੀ ਸੀ ਮੈ
ਚੋਂਕੇ ਪੀੜੀ ਡਾਕੇ
ਸੱਸ ਮੇਰੀ ਨੇ ਦਿੱਤਾ ਮੈਨੂੰ
ਲਾੜਾ ਦੇ ਵਿਚ ਆਕੇ
ਮੱਕੇ ਦੀ ਰੋਟੀ ਤੇ
ਸਾਗ ਸਰਾਉਂਦਾ ਮੱਖਣ ਪਾਕੇ
ਸਾਗ ਬੜਾ ਸੀ ਕਰਾਰ
ਸ਼ਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ
ਓ ਖਾਂਦਾ ਲਾਇਲੇ ਚਟਕਾਰੇ
ਸ਼ਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ
ਹੁੱਲੇ ਹੁਲਾਰੇ ਹੁੱਲੇ ਹੁੱਲੇ x2
ਨੱਕ ਤੇ ਮੱਖੀ ਬਨ ਨਾ ਦੇਵੇ
ਦੇਵਰ ਮੇਰਾ ਜ਼ਿੱਦੀ
ਅੱਕੜ ਅੱਕੜ ਬੰਦਾ ਬੋਲ
ਗੱਲ ਕਰੇ ਨਾ ਸਿੱਧੀ
ਥੋੜੀ ਕੱਚੀ ਰਹਿ ਗਈ ਜੇਦੀ
ਦਾਲ ਮੇਂ ਰਾਤੀ ਦਿਤੀ
ਓ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆਕੇ
ਸ਼ਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ
ਪਾਂਡੇ ਪੰਨ ਗਯਾ ਸਾਰੇ
ਸ਼ਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ
ਪਾਂਡੇ ਪੰਨ ਗਯਾ ਸਾਰੇ
ਸ਼ਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ
ਹੁੱਲੇ ਹੁਲਾਰੇ ਹੁੱਲੇ ਹੁੱਲੇ x2
ਮੈਨੂੰ ਰਾਤੀ ਸੌਂ ਨਾ ਦੇਵੇ
ਸੌਰਾ ਦਮੇ ਦਮੜਾ
ਵੇਦੇ ਦੇ ਵਿਚ ਦਿੱਤਾ ਵੱਖਰਾ
ਓਨੁ ਪਾਕੇ ਧਾਰਾ
ਇੱਥੇ ਪਕੜੇ ਜੁੱਤੀ
ਪਾਵੇ ਬੜਾ ਖਿਲਾਰਾ
ਮੋਟੇ ਅੱਖੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ
ਸ਼ਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ
ਉੱਤੋਂ ਲੱਗ ਵੀ ਮਾਰੇ
ਸ਼ਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ
ਉੱਤੋਂ ਲੱਗ ਵੀ ਮਾਰੇ
ਸ਼ਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ
ਹੁੱਲੇ ਹੁਲਾਰੇ ਹੁੱਲੇ ਹੁੱਲੇ x2
ਓ ਸੋਨਾ ਰੂਪ ਸਜਕੇ
ਪੈਰੀ ਝਾਂਜਰ ਪਾਕੇ
ਹੱਥੋਂ ਮਹਿੰਦੀ ਲਾਕੇ
ਗਿੜਦਾ ਪਾਓ ਮੁਟਿਆਰੇ
ਸ਼ਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ
ਚੰਨ ਚੜ੍ਹਿਆ ਚੁਬਾਰੇ
ਸ਼ਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ ਰਾ
ਹੁੱਲੇ ਹੁਲਾਰੇ ਹੁੱਲੇ ਹੁੱਲੇ x4

ਫੈਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਕੀ ਲੈਣਾ

ਇਸ ਲੋਕ-ਗੀਤ 'ਚ ਪੰਜਾਬੀ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਖ਼ਬਸੂਰਤ ਅੰਦਾਜ਼ 'ਚ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਤੇਰੀ ਗੁੱਤ 'ਤੇ ਕਚਿਹਰੀ ਲਗਦੀ, ਦੂਰੋਂ ਦੂਰੋਂ ਆਉਣ ਝਗੜੇ। ਸੱਗੀ-ਫੁੱਲ ਨੀ ਸ਼ਿਸ਼ਨ ਜੱਜ ਤੇਰੇ, ਕੈਂਠਾ ਤੇਰਾ ਮੁਹਤਮ ਹੈ। ਵਾਲੇ, ਡੰਡੀਆਂ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਡਿਪਟੀ, ਨੱਤੀਆਂ ਇਹ ਨੈਬ ਬਣੀਆਂ। ਜ਼ੈਲਦਾਰ ਨੀ ਮੁਰਕੀਆਂ ਤੇਰੀਆਂ, ਸਫੈਦ-ਪੋਸ਼ ਬਣੇ ਗੋਖੜੂ। ਨੱਥ, ਮਛਲੀ, ਮੇਖ਼ ਤੇ ਕੋਕਾ, ਇਹ ਨੇ ਸਾਰੇ ਛੋਟੇ ਮਹਿਕਮੇ। ਤੇਰਾ ਲੌਂਗ ਕਰੇ ਸਰਦਾਰੀ, ਥਾਣੇਦਾਰੀ ਨੁੱਕਰਾ ਕਰੇ। ਚੌਕੀਦਾਰਨੀ ਬਣੀ ਬਘਿਆੜੀ, ਤੀਲੀ ਬਣੀ ਟਹਿਲਦਾਰਨੀ। ਕੰਢੀ, ਹਸ ਦਾ ਪੈ ਗਿਆ ਝਗੜਾ, ਤਵੀਤ ਉਗਾਹੀ ਜਾਣਗੇ। ਬੁੰਦੇ ਬਣ ਗਏ ਵਕੀਲ ਵਲੈਤੀ, ਚੌਂਕ-ਚੰਦ ਨਿਆਂ ਕਰਦੇ। ਦਫ਼ਾ ਤਿੰਨ ਸੌ ਆਖਦੇ ਤੇਤੀ, ਕੰਠੀ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਬੋਲ ਗਈ। ਹਾਰ ਦੇ ਗਿਆ ਜ਼ਮਾਨਤ...

ਅਗਸਤ 1947 ਦੀ ਵਾਰ

ਤੇਰਾ ਸਿੰਘ ਚੰਨਜਦ ਚੜ੍ਹਿਆ ਮੇਰੇ ਦੇਸ਼ ਤੇ ਸੀ ਸੰਨ ਸਨਤਾਲੀ ।ਓਹਦੀ ਝੋਲੀ ਪਾ ਬਗਾਵਤਾਂ, ਲੰਘ ਗਿਆ ਛਿਆਲੀ।ਉਹਨੇ ਅੱਗ ਬਦਲੇ ਦੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਰ ਦਿਲ ਵਿਚ ਬਾਲੀ।ਕਿ ਹੋ ਗਈ ਗੋਰੇ ਜੁਲਮ ਦੀ, ਦੇਹ ਸੜ ਕੇ ਕਾਲੀ ।ਚਿਰ-ਸੁੱਤੀਆਂ ਅਣਖਾਂ ਜਾਗ ਕੇ ਆ ਵਾਗ ਸੰਭਾਲੀ।ਪਈਆਂ ਖੇਤੀਂ ਉਗ ਦਲੇਰੀਆਂ, ਸਿੱਟਿਆਂ ਤੇ ਲਾਲੀ।ਪਏ ਪਕੜਨ ਉਠ ਸੱਯਾਦ ਨੂੰ ਬਾਗਾਂ ਦੇ ਮਾਲੀ।ਸਨ ਕਲਮਾਂ ਚੁੰਜਾਂ ਚੁਕੀਆਂ, ਲਜ ਆਪਣੀ ਪਾਲੀ।ਓਦੋਂ ਸਾਗਰ ਆਪਣੀ ਤਹਿ 'ਚੋਂ ਸੀ ਅੱਗ ਉਛਾਲੀ।ਪਏ ਲੰਬੂ ਭੜਕ ਚੁਫੇਰਿਓ, ਕੀ ਕਰੂ ਪਰਾਲੀ।ਜਦ ਦਿੱਤੀ ਗੋਰੇ ਹਾਕਮਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ...

ਵੀਹ ਦਿਨ ਹੋਰ ਜਿਊਣਾ…!

(ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਤੇਜਾ)ਬੰਦ ਹੋ ਚੁਕੇ ਮਾਡਲ ਦੀ ਕਾਰ ਦਾ ਇਕ ਪੁਰਜ਼ਾ ਲੱਭਦਿਆਂ ਆਖਰ ਨੂੰ ਲੁਧਿਆਣੇ ਗਿੱਲ ਰੋਡ ‘ਤੇ ਜਾਣਾ ਹੀ ਪਿਆ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਦੱਸ ਪਾਈ ਕਿ “ਸ਼ੇਖੂਪੁਰੀਏ ਖਰਾਦੀਆਂ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਆ, ਜਿੱਦਾਂ ਦਾ ਪੁਰਜ਼ਾ ਚਾਹੀਦਾ ਉਦਾਂ ਦਾ ਬਣਾਅ ਦੇਣਗੇ”। ਦੁਕਾਨ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਖੁਸ਼ਕ-ਮਿਜ਼ਾਜ ਜਿਹੇ ਸਰਦਾਰ ਨੇ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਅਵਾਜ਼ ਮਾਰ ਕੇ ਕਾਰ ਦਾ ਕੰਡਮ ਹੋਇਆ ਪੁਰਜ਼ਾ ਮੇਰੇ ਹੱਥੋਂ ਫੜ ਉਸ ਨੂੰ ਫੜਾਅ ਦਿਤਾ। ਮੁੰਡਾ ਦੁਕਾਨ ਅੰਦਰ ਲੱਗੀ ਪੌੜੀ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਕਾਉਂਟਰ ਸਾਹਮਣੇ ਫੱਟੇ ‘ਤੇ ਬੈਠਿਆਂ ਧਿਆਨ ਸਰਦਾਰ ਦੇ ਪਿਛੇ...